गाणी आणि वर्तमान (भाग २)

------

भाग १ | भाग २ । भाग ३ । भाग ३.५

------

जेव्हा भाजप समर्थक विजयानंदाच्या पोस्ट्स टाकत होते त्याचवेळी कित्येक मित्रांना ईशान्येकडच्या राज्यांनी चूक केली असे वाटल्याचे त्यांच्या पोस्टवरून जाणवत होते. त्रिपुराच्या लोकांनी लोकशाहीतील मतदानाचा हक्क सुयोग्यरित्या बजावला असं काही पोस्टकर्त्यांचं मत होतं तर संभाव्य हुकूमशाहीच्या वावटळीत आपण तग धरायची तयारी केली पाहिजे असं इतर मित्रांचं मत होतं. भाजपचे समर्थक वाचाळ आहेत. मेनस्ट्रीम मीडिया भाजपने विकत घेतलेला आहे अश्या अर्थाच्या पोस्ट्स देखील वाचायला मिळाल्या.

आणि मग काही मित्रांनी बीफ जनता पार्टीची We choose to stand with the defeated ही पोस्ट शेअर केली. त्या पोस्टमधील संयत भाषा, त्यावरचे भाजप समर्थकांचे आणि विरोधकांचे तीव्र प्रतिसाद वाचले. त्या प्रतिसादांमधील तीव्र विरोध वाचून डोकं बधीर होत चाललं होतं. म्हणून तिथून बाहेर पडलो. मग भाजपचे नेते फेकू आहेत, त्यांनी गोबेल्सनीती आत्मसात केलेली आहे आणि ईशान्येकडची राज्ये या भूलथापांना बळी पडली आहेत अश्या अर्थाची एक पोस्ट वाचली. या सगळ्या गदारोळामुळे गोबेल्स, हिटलर, पितृभूमी, एकचालकानुवर्तित्व, हुकूमशाही, फॅसिस्ट या शब्दांनी डोक्यात फेर धरला. आणि एकदम ‘कॅब्रे’ या हॉलीवूडच्या चित्रपटातील एक गाणं आठवलं.

क्रिस्तोफर इशरवूड (Christopher Isherwood) या लेखकाचं ‘द बर्लिन स्टोरीज’ (The Berlin ‘stories) नावाचं एक पुस्तक १९३९ साली प्रसिद्ध झालं होतं. १९६६ साली जॉन कँडर (John Kander) आणि फ्रेड एब्ब (Fred Ebb) या ज्यू जोडगोळीने त्याची कॅब्रे (Cabret) या नावाने एक संगीतिका बनवून ब्रॉडवेवर आणली. आणि मग १९७२ ला त्यावर आधारित त्याच नावाचा एक चित्रपट निघाला.

या चित्रपटात १९३१ च्या जर्मनीचा काळ रंगवलेला आहे. तेव्हा जर्मनीत वायमार प्रजासत्ताक होते. आणि नाझी लोकांचा जोर वाढू लागलेला होता. या पोस्टसाठी चित्रपटाची कथा महत्त्वाची नसल्याने ती इथे सांगत बसत नाही. पण चित्रपटात एक बीअर गार्डनचा सीन आहे. सकाळची प्रसन्न वेळ आहे. कोवळं ऊन आहे. गावातील एक बाग आहे. गावातील आबालवृद्ध बागेत जमले आहेत. सगळीकडे उत्साहाचं प्रसन्न वातावरण आहे. आणि मिसरूडही न फुटलेला सोनेरी केसांचा आणि निळ्या डोळ्यांचा एक तरुण मुलगा उभा राहतो. कॅमेरा त्याच्या चेहऱ्यावर रोखलेला असतो. आणि तो गाणं म्हणायला सुरवात करतो. संथ लयीत पण स्पष्ट सुरात.

The sun on the meadow is summery warm.
The stag in the forest runs free.
But gather together to greet the storm.
Tomorrow belongs to me.

The branch of the linden is leafy and green,
The Rhine gives its gold to the sea.
But somewhere a glory awaits unseen.
Tomorrow belongs to me.

The babe in his cradle is closing his eyes
The blossom embraces the bee.
But soon, says a whisper;
Arise, arise,
Tomorrow belongs to me.

आणि या तिसऱ्या कडव्याच्या शेवटी एक छोटी मुलगी उभी राहून त्या तरुणाच्या आवाजात स्वतःचा आवाज मिसळून गाऊ लागते. एव्हाना कॅमेरा झूम आऊट होऊन पूर्ण मुलगा दिसू लागलेला असतो. त्याने स्काऊटसारखे कपडे घातलेले असतात. पण त्याच्या दंडावर नाझी स्वस्तिकाचे चिन्ह असलेली पट्टी असते. तो हिटलर यूथ या संस्थेचा सदस्य असतो हे स्पष्ट होते. आता चौथे कडवे सुरु होते. बीअर गार्डन मधील इतर लोकही एकेक करून उठून उभे राहू लागतात आणि गाण्यात भाग घेतात.

Oh Fatherland, Fatherland,
Show us the sign
Your children have waited to see
the morning will come when the world is mine,
Tomorrow belongs to me !

आता गाण्याची लय वाढते. वाद्यमेळ वाढतो. मुख्य गायक आणि कोरसचा स्वर टिपेला पोहोचतो. चौथे कडवे पुन्हा पुन्हा म्हटले जाते. बसलेले लोक उभे राहत जातात. काही स्वेच्छेने काही अनिच्छेने. एक म्हातारा मात्र बसलेलाच राहतो. शेजारची व्यक्ती उभी राहिल्यावर तिच्याकडे काहीश्या विमनस्कपणे आणि हताशेने पाहतो. किंचित नकारात्मक मान हलवतो. बीअर गार्डन गाण्याच्या सुराने दुमदुमून जाते. गाणे सुरु करणारा युवक काखेत धरून ठेवलेली टोपी डोक्यावर घालतो आणि आता कुप्रसिद्ध झालेला हात उंचावण्याचा नाझी सॅल्यूट करतो.

मला हे गाणं आठवलं म्हणजे सध्याच्या भारतीय प्रजासत्ताकाची स्थिती १९३१ च्या वायमार प्रजासत्ताकासारखी आहे असं माझं मत नाही. पण समाजमाध्यमांवर उसळणाऱ्या लाटा आणि त्यातील भाजप समर्थकांचा जल्लोष व विरोधकांची हतबलता पाहून, कर्नाटक मधील निवडणुकांसाठीचा भाजपचा वाढलेला विश्वास आणि शेवटी केरळलाही जिंकून घेण्याच्या त्यांच्या पोस्ट्स वाचून हे गाणं मला आठवलं खरं.

खरंतर हे गाणं (fatherland चा उल्लेख जसा हवा तसा बदलून) सर्वपक्षांच्या समर्थकांनी म्हणायला हवं पण सध्या तरी भाजपचे समाजमाध्यमांवरील समर्थक Tomorrow belongs to me म्हणत आहेत असं मला वाटतं.